Zamek w Giżycku to niezwykła konstrukcja, która została zbudowana w drugiej połowie XIV wieku. Zlokalizowany jest na przesmyku pomiędzy jeziorami Niegocin oraz Kisajno, a jego malownicze położenie przyciąga wielu turystów.
Znajduje się nad brzegiem Kanału Giżyckiego, co dodatkowo podkreśla jego strategiczną rolę w regionie. Zamek usytuowany jest przy ulicy Stanisława Moniuszki, co czyni go łatwo dostępnym dla odwiedzających.
Obecnie budowla pełni funkcję jednego z obiektów hotelowych, a konkretnie hotelu St. Bruno, oferując gościom nie tylko komfort noclegu, ale także niezapomniane widoki i poczucie historii, jakie niesie za sobą ten zabytkowy zamek.
Historia
„Murowany zamek, który możemy podziwiać dzisiaj, został wzniesiony przez zakon krzyżacki prawdopodobnie w latach 1377-1380. Interesującym jest to, że wcześniej, przed jego budową, na terenie Giżycka istniała drewniana warownia krzyżacka, o której wspomina dokument z 1340 roku. Oto wówczas rezydował prokurator krzyżacki, który pełnił istotne funkcje sądownicze, dowódcze oraz administracyjne. Z owej siedziby prokuratora kontrolowano północne tereny Galindii.
Istnieją jedynie niepewne przesłanki co do lokalizacji tej drewnianej budowli – można przypuszczać, że znajdowała się ona na Pięknej Górze, później określanej między innymi jako Stary Lec, Stari Zamek lub Alt-Lötzischen Schanze. W 1361 roku miejscowość ta doświadczyła najazdu Litwinów pod wodzą Kiejstuta, jednak nie ma jasnej informacji, czy dotyczyło to istniejącej wówczas fortyfikacji, czy też odnosimy się do wcześniejszej lokalizacji na Pięknej Górze.
Po długim okresie milczenia dotyczącego zamku, pojawia się wzmianka z roku 1400, gdy na miejscu dzisiejszego obiektu wyrósł gotycki budynek. Ten niewielki obiekt, należący do komturstwa z siedzibą w Pokarminie, nie był znany ze swoich walorów obronnych, przypominając raczej zamek w Bezławkach. Podczas wojny trzynastoletniej, toczonej pomiędzy Królestwem Polskim a Zakonem Krzyżackim, okoliczna ludność w 1455 roku spaliła zamek, co przyniosło ogromne zniszczenie obiektu. Dowody na istnienie kolejnego prokuratora krzyżackiego pojawiają się dopiero w 1497 roku.
W roku 1475, czasami nazywanej „Nową Wsią Leczen”, odnowiono przywileje dla osady przylegającej do zamku. W latach 1507–1508 stan załogi zamku wynosił 15 osób, w tym braci i służby. Zamek przeszedł w ręce świeckich zarządców w 1513 roku. W 1520 roku, w kontekście trwającej wojny pomiędzy Polską a Zakonem Krzyżackim, krzyżacki garnizon podjął decyzję o podpaleniu zamku, a następnie go porzucił.
W 1560 roku, na polecenie starosty Lehndorffa, budowla przeszła przebudowę pod okiem Christopha Römera z Królewca, co mogło obejmować powstanie obecnego renesansowego szczytu. Zamek w 1614 roku stał się dworem myśliwskim oraz punkt badawczy, co udokumentowano przez tablicę inskrypcyjną umieszczoną nad wejściem. Później do zamku dobudowano dwa barokowe skrzydła, które jednak spłonęły w 1749 roku i zostały rozebrane.
Historia zamku w Giżycku przybrała kolejny zwrot w 1852 roku, kiedy to wojsko zakupiło obiekt, który po adaptacji został przekształcony w mieszkania dla komendantów pobliskiej Twierdzy Boyen. Po drugiej wojnie światowej zamek został opuszczony, a następnie, po badaniach archeologicznych przeprowadzonych w 1969 roku i remoncie w latach 60. XX wieku, został zaadaptowany na hotel.
Obiekt zyskał status zabytku w dniu 24 maja 1979 roku, a w roku 2000 prowadzone były tam badania archeologiczne pod kierunkiem dr. Marka Guli. Niestety, w 2007 roku zamek doznał uszkodzeń na jednej ze ścian, co wpłynęło na jego stan. W latach 2009–2011 zamek przeszedł istotną odbudowę, wspieraną dotacjami z Unii Europejskiej, z przeznaczeniem dalszym na hotel.
Architektura
Obecnie z dawnego zamku w Giżycku zachował się jedynie dwupiętrowy obiekt o wymiarach 14,5 na 22 metry. Ten nierzadki przykład architektury w regionie wyróżnia się pięknymi późnorenesansowymi szczytami, które datowane są na XVI wiek.
W podziemiach gmachu zachowały się trzy piwnice, z czego dwie z nich charakteryzują się sklepieniami kolebkowymi, co daje wyobrażenie o dawnych technikach budowlanych w tym regionie. Naroża budynku są solidnie wsparte szkarpami, które nie tylko pełnią funkcje konstrukcyjne, ale również dekoracyjne.
Od strony Jeziora Niegocin istniało niegdyś podzamcze, które dopełniało całości architektonicznej kompleksu. W jego bliskim sąsiedztwie znajdują się nowoczesne, stylizowane budynki z cegły, które zostały ukończone w 2011 roku, tworząc ciekawy kontrast pomiędzy historycznym dziedzictwem a współczesnym stylem życia.
Przypisy
- a b c d e f g h i MałgorzataM. Jackiewicz-Garniec, MirosławM. Garniec, Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach: Powiśle, Warmia, Mazury, Wyd. 1, Olsztyn: Studio Wydawnicze "Arta", 2006, ISBN 978-83-912840-4-9 [dostęp 24.06.2024 r.]
- a b c d e f MieczysławM. Haftka, Zamki krzyżackie w Polsce: szkice z dziejów, Wyd. 1, Płock: Malbork: Wydawn. Consort; Muzeum Zamkowe w Malborku, 1999, ISBN 978-83-86206-27-8 [dostęp 24.06.2024 r.]
- Mapa von Schröttera 1796–1802, [w:] Atlas Historyczny Miast Polskich, t. 3, Mazury, z. 1, Giżycko, mapa nr 6
- A. Wakar, T. Willan, Giżycko. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1966, s. 279
- Helmut Meye, Eine Topographie des Amtes Lötzen aus dem Jahre 1712, Aus der Heimat, 1938, nr 12, według Ostpr. Fol. 228a (1712 r.)
- J. Gula, M. Ślaska, Odkrycie drewnianych konstrukcji obronnych na terenie zamku w Giżycku, Wiadomości Archeologiczne, 1970, t. 35, z. 4, s. 573–574.
Oceń: Zamek w Giżycku