Jezioro Niegocin, znane również pod niemiecką nazwą Löwentinsee, to malowniczy akwen położony w Krainie Wielkich Jezior w województwie warmińsko-mazurskim. Oferuje ono imponującą powierzchnię wynoszącą 2604 hektary oraz głębokość sięgającą maksymalnie 39,7 metra. Dzięki tym cechom Niegocin zajmuje istotne miejsce jako trzeci co do wielkości zbiornik wodny w regionie.
Charakterystyka jeziora Niegocin opiera się na jego morenowym, wytopiskowym pochodzeniu, które nadaje mu unikalną strukturę dna. Akwen ten cechuje się zróżnicowanym ukształtowaniem, obejmującym liczne zagłębienia i płycizny, co z kolei sprzyja rozwojowi bogatej roślinności. Lekko opadające brzegi jeziora, w głównej mierze porośnięte trzciny pospolitej, dominują na długości około 35 kilometrów, z czego ponad 15% jego dna pokrywa roślinność.
Północna część Niegocina łączy się z jeziorem Kisajno, częścią większego jeziora Mamry, za pośrednictwem sieci kanałów. Osoby pragnące odkryć to połączenie mają do wyboru dwie główne trasy. Pierwsza z nich to wschodni Kanał Giżycki, które prowadzi przez malownicze miasto Giżycko. Natomiast druga opcja to Kanał Niegociński, który prowadzi do jeziora Tajty, skąd można kontynuować przez krótki Kanał Piękna Góra.
Na południowej stronie jeziora można zauważyć różnorodny system kanałów i jezior, którymi można dotrzeć do jeziora Tałty, a stamtąd dalej do Jeziora Mikołajskiego oraz Śniardw. Warto również wspomnieć, że na północy jeziora znajduje się Giżycko, podczas gdy na jego zachodnich brzegach leżą Wilkasy. Niegocin jest elementem popularnego szlaku żeglarskiego prowadzącego do Mikołajek, Rucianego-Nidy oraz Pisza.
W obrębie Niegocina znajdują się także dwie charakterystyczne zatoki, które są traktowane jako osobne jeziora: Jezioro Boczne na południowo-zachodnim brzegu oraz Jezioro Niałk na południowo-wschodnim końcu. Ponadto, wschodnią część jeziora urozmaica wyspa Grajewska Kępa, dodająca piękna tej sielankowej okolicy.
Historia
Jezioro Niegocin ma długą i bogatą historię, która sięga czasów średniowiecznych.
Po raz pierwszy wspomniano o nim w 1326 roku, gdy w łacińskim dokumencie znalazła się nazwa Negothin. Warto dodać, że jeszcze w XVI wieku Niegocin oraz Jezioro Boczne były oddzielnymi akwenami. Między Rydzewem a Bogaczewem istniało lądowe przejście, co potwierdzają zapiski sprzed XVII wieku. W tym czasie plebania kościoła w Rydzewie znajdowała się w Bogaczewie, co świadczy o bliskim związku obu miejscowości.
Dopiero w wyniku podniesienia poziomu wód jeziora, plebania została przeniesiona w okolice kościoła w Rydzewie, co z pewnością miało wpływ na rozwój tej okolicy.
W 1949 roku urzędowo wprowadzono nazwę Niegocin, zastępując dotychczasową niemiecką nazwę jeziora, Löwentin See.
Czystość wód
W ostatnich latach, zwłaszcza od końca lat 80. XX wieku, jakość wody w Niegocinie była znacząco obniżona. W tym okresie jezioro stawało się coraz bardziej podobne do biologicznej pustyni, co miało katastrofalne skutki dla lokalnego ekosystemu. Jednak w 1995 roku nastąpiły istotne zmiany, kiedy to uruchomiono biologiczno-mechaniczną oczyszczalnię ścieków w Giżycku oraz zlikwidowano galwanizernię w Wilkasach. Te kroki miały konstruktywny wpływ na stan środowiska biologicznego jeziora.
Aktualnie wody Niegocina są klasyfikowane jako III klasa czystości, co wskazuje na korzystne zmiany, które są już widoczne. Od 1998 roku mieszkańcy i turyści mogą korzystać z uroków jeziora, w tym kąpieli w jego wodach. Warto również wspomnieć, że jeszcze w latach 50. widoczność pod wodą wynosiła jedynie 3 metry, co podkreśla, jak daleko zaszły pozytywne zmiany.
Jednakże problemy z jakością wody nie zniknęły całkowicie. Jezioro wciąż boryka się z punktowymi źródłami zanieczyszczeń, co sprawia, że jest ono zaklasyfikowane do II kategorii podatności na degradację. Chociaż możemy zaobserwować niewielką poprawę jakości wody w porównaniu z latami ubiegłymi, to stężenia fosforanów, zwłaszcza wiosną oraz w hypolimnionie latem, często przekraczają wartości dopuszczalne dla I-III klas czystości, co stanowi powód do zmartwień.
Obecnie ekosystem jeziora jest bogaty w związki biogenne, co sprzyja dalszemu procesowi eutrofizacji, a niewłaściwe wskaźniki sanitarne wpływają negatywnie na klasę czystości wód. Zatem, mimo zauważalnych postępów, istnieje wciąż wiele wyzwań, które muszą zostać podjęte, aby prawidłowo zadbać o kondycję jeziora Niegocin.
Turystyka
W okolicach jeziora Niegocin znajduje się wiele interesujących ośrodków wypoczynkowych oraz atrakcyjnych miejscowości, takich jak: Giżycko, Wilkasy, Rydzewo, Grajewo, Bystry i Strzelce. To idealne miejsca dla miłośników turystyki i relaksu w pięknej scenerii.
Giżycko i Wilkasy oferują liczne przystanie, które stanowią główny punkt zainteresowania dla wodniaków, którzy pragną korzystać z żeglugi turystycznej. Warto jednak zaznaczyć, że nad jeziorem Niegocin brak jest dzikich zakątków odpowiednich na biwak.
Rozległa tafla wody jeziora sprzyja organizacji regat latem, a zimą, gdy woda zamarza, staje się doskonałym terenem dla miłośników bojerów. Dodatkowo, przez Niegocin prowadzi szlak rejsów statków wycieczkowych, co stanowi atrakcyjną propozycję dla turystów pragnących odkrywać uroki tej okolicy.
Nad jeziorem dostępna jest plaża oraz kąpielisko, a także port Żeglugi Mazurskiej. Oczarowujące długie betonowe molo wcinające się w taflę Niegocina, obok którego rozciąga się park, to doskonałe miejsce na spacer i odpoczynek.
Przy Kanale Łuczańskim, znanym także jako Giżycki, znajduje się budynek przedwojennego schroniska. Osoby odwiedzające te tereny mogą również przejść na drugą stronę przetoki przez most obrotowy, którego historia sięga II połowy XIX wieku. Pierwsza konstrukcja mostu zawaliła się w 1859 roku, co skłoniło władze miasta do podjęcia decyzji o budowie nowego obiektu. Nowy most, wykonany w 1889 roku, waży ponad 100 ton i jest obracany ręcznie przez jednego operatora zgodnie z rozkładem rejsów statków Żeglugi Mazurskiej.
Przypisy
- Niegocin, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 18.05.2022 r.]
- Petrus de Dusburgk, Chronica terrae Prussiae, ed. J. Wenta, S. Wyszomirski, [w:] Monumenta Poloniae Historica. Nova series, t. 13, Kraków 2007 r., s. 179
- M.P. z 1949 r. nr 17, poz. 225, s. 2
- Jerzy J. Jańczak (red.), Atlas jezior Polski, t. III, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 1999 r., s. 22-23, ISBN 83-88163-13-2
Oceń: Niegocin