Kanał Łuczański, znany wcześniej jako Giżycki Kanał, a według klasyfikacji MPHP jako Kanał Giżycki, jest jednym z najciekawszych szlaków wodnych na Mazurach. Łączy on jezioro Niegocin z jeziorem Kisajno, poprzez zatokę Tracz. To istotny element regionalnej infrastruktury transportowej, jako że przemieszcza się przez niego droga prowadząca z Rucianego-Nidy oraz Pisza do Węgorzewa, z ewentualnym zahaczeniem o Mikołajki.
Kanał Łuczański zajmuje trzecie miejsce pod względem długości wśród kanałów mazurskich, ustępując jedynie kanałowi Jeglińskiemu i kanałowi Szymońskiemu. Jego znaczenie jest potwierdzone w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 2002 roku, które określa kanał jako żeglowny o klasie Ia. Dodatkowo, zgodnie z Mapą Podziału Hydrograficznego Polski, kanał jest elementem Pisy z identyfikatorem cieku 73751.
W 2011 roku kanał został włączony do planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły. Został wówczas zaklasyfikowany jako część naturalnej jednostki wodnej PLRW200025264199. To oznacza, że obejmuje on również wpływy z jezior takich jak Kisajno i Niegocin, a także Ryńskie.
Nieopodal Kanału Łuczańskiego znajduje się obszar chronionego krajobrazu, znany jako Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, co dodatkowo podkreśla jego walory przyrodnicze i turystyczne.
Historia i dane techniczne
Kanał Łuczański ma bogatą historię, której początki sięgają czasów pruskich. Został wykopany w latach 1765–1772 na mocy inicjatywy władz pruskich. Z biegiem lat, czas i warunki atmosferyczne wymusiły jego przebudowę i pogłębienie w trakcie robót publicznych, które miały miejsce w latach 1854–1857.
O długości 2130 metrów, kanał charakteryzuje się średnią szerokością na poziomie 12 metrów, z wyjątkiem miejsca przy moście kolejowym, gdzie szerokość wynosi 9 metrów. Co więcej, jego średnia głębokość oscyluje wokół 1,9 metra.
W wyniku jedynego remontu przeprowadzonego od czasów II wojny światowej, który miał miejsce w latach 50. XX wieku, brzegi kanału zostały odpowiednio wybetonowane, co zapewniło im większą trwałość. Dodatkowo, wzdłuż obu brzegów kanału biegnie przestronna ścieżka, która umożliwia burłaczenie.
Przebudowa kanału
W listopadzie 2018 roku, rozpoczęto istotny proces dotyczący modernizacji wodnych dróg na obszarze Mazur. Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego, wspólnie z Państwowym Gospodarstwem Wodnym Wody Polskie, podjęły działania mające na celu przebudowę kanałów. W ramach tego projektu, kanał Łuczański ma zostać przebudowany, pogłębiony oraz poszerzony do szerokości 15 metrów na całej jego długości, co przyczyni się do wzmocnienia istniejącej infrastruktury.
Planowana inwestycja, obejmująca remont nie tylko kanału Łuczańskiego, ale również Tałckiego, Grunwaldzkiego, Mioduńskiego i Szymońskiego, szacowana jest na około 165 milionów złotych. Prace nad kanałem Łuczańskim rozpoczęły się w styczniu 2023 roku i zakończyły w grudniu tego samego roku. Całkowity koszt tej konkretnej inwestycji wyniósł 69 milionów złotych.
Okolice
Kanał Łuczański znajduje się w zachodniej części Giżycka, gdzie przechodzi przez malownicze tereny. Na jego przebiegu można zauważyć różne mosty, które ułatwiają komunikację w regionie. Przede wszystkim, nad kanałem znajduje się most kolejowy, służący trasie z Białegostoku do Głomna, oraz drogi most obrotowy, a także kładka dla pieszych. Dodatkowo w okolicy znajdują się dwa istotne mosty drogowe, które stanowią część szosy drogi krajowej nr 59 oraz trasy prowadzącej z Giżycka do Pierkunowa.
Most obrotowy
Most obrotowy, zbudowany w latach 1889–1898, stanowi ważne połączenie między Giżyckiem a Twierdzą Boyen. To imponujące dzieło architektoniczne zostało stworzone jako zamiennik dla mostu, który uległ zniszczeniu w 1859 roku. Struktura tego mostu jest unikalna, ponieważ przęsło mostowe, mające długość 20 metrów, szerokość 8 metrów oraz wagę przekraczającą 100 ton, obraca się bocznie, a nie w górę, jak w przypadku standardowych mostów zwodzonych.
Niestety, конструкja mostu została poważnie uszkodzona, gdy w czasie II wojny światowej był on wysadzony przez wycofujących się żołnierzy III Rzeszy. Po wojnie most został odbudowany i w latach 1960-1970 przeszedł rekonwalescencję, kiedy operacje elektryczne niemal doprowadziły do uszkodzenia konstrukcji. W latach 1985–1993 most został unieruchomiony w celu wznowienia koniecznych napraw. Od 1993 roku most znowu działa zgodnie z pierwotnym zamysłem.
Możliwość jego ręcznego obracania przez jednego operatora w czasie około pięciu minut czyni go niezwykle funkcjonalnym. Most obrotowy w Giżycku jest atrakcją turystyczną, która przyciąga licznych odwiedzających. Kanał jest otwierany dość często w ciągu dnia, zapewniając przejazd zarówno łódkom, jak i pojazdom lądowym. Należy jednak pamiętać, że w czasie od 1 listopada do 31 marca most pozostaje zamknięty dla ruchu wodnego.
Alternatywne połączenie
Alternatywnym rozwiązaniem dla połączenia między jeziorami Niegocin a Kisajno jest Stary Kanał, który stanowi niezwykle ważny szlak wodny. Może on być wykorzystywany przez jednostki mniejsze niż większe statki pasażerskie Żeglugi Mazurskiej. W skład tego szlaku wchodzi Kanał Niegociński, prowadzący do jeziora Tajty, z którego następnie można kontynuować podróż za pomocą kanału Piękna Góra, prowadzącego z jeziora Tajty aż do jeziora Kisajno.
Warto dodać, że Kanał Niegociński był również wykorzystywany przez większe jednostki w czasie remontów Kanału Łuczańskiego, co podkreśla jego znaczenie jako alternatywnego połączenia.
Przypisy
- Gizycko.info, Zakończył się remont Kanału Łuczańskiego [online], 08.12.2023 r. [dostęp 08.12.2023 r.]
- Remont Kanału Łuczańskiego w Giżycku. Będą utrudnienia dla żeglarzy [online], www.rmf24.pl [dostęp 08.12.2023 r.]
- Przyspiesza remont kanału Łuczańskiego w Giżycku. Wykonawca musi się spieszyć [online], www.portalsamorzadowy.pl, 23.02.2023 r. [dostęp 08.12.2023 r.]
- Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 01.01.2024 r.
- Kanał Łuczański (Giżycki) [online], mazury24.eu [dostęp 18.04.2021 r.]
- Generalna Dyrekcja OchronyG.D.O. Środowiska, Obszar chronionego krajobrazu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich [online] [dostęp 15.04.2021 r.]
- Wojciech W. Kuczkowski, Szlak Wielkich Jezior Mazurskich: przewodnik dla turystów wodnych, Włodzimierz W. Kukawski (red.), wyd. V (III w tej edycji), Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, s. 116, ISBN 978-83-7020-719-9, OCLC 1050838720 [dostęp 15.04.2021 r.]
- Gizycko.info, Rozpoczyna się remont najdłuższego kanału na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich [online], 12.02.2021 r. [dostęp 18.04.2021 r.]
- Wojciech W. Kuczkowski, Szlak Wielkich Jezior Mazurskich: przewodnik dla turystów wodnych, Włodzimierz W. Kukawski (red.), wyd. V (III w tej edycji), Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, s. 167, ISBN 978-83-7020-719-9, OCLC 1050838720 [dostęp 15.04.2021 r.]
- Krzysztof K. Siemieński, Wielkie Jeziora Mazurskie – Od Pisza i Karwicy przez Mikołajki, Ryn, Giżycko do Węgorzewa, Rafał R. Sarna (red.), wyd. II zaktualizowane, Warszawa: Nautica, 2021, s. 130, ISBN 978-83-66846-03-6 [dostęp 15.04.2021 r.]
- Mapa Podziału Hydrograficznego Polski w skali 1:10 000 (warstwy shp i tabele dbf), 2014.
- Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły M.P. z 2011 r. nr 49, poz. 549.
- Kanał Łuczański w Giżycku. Moje Mazury, 10.03.2011 r. [dostęp 06.08.2016 r.]
- Dz. U. z 2002 r. Nr 77, poz. 695. [online]
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14.12.2017 r. [online], Dziennik Ustaw [dostęp 13.04.2018 r.]
- Most obrotowy [online], Most obrotowy [dostęp 18.04.2021 r.]
- Most Obrotowy na kanale Łuczańskim [online], mazury.info.pl [dostęp 18.04.2021 r.]
Oceń: Kanał Łuczański